Ananas (Ananas) jest rodzajem zielonych roślin należących do rodziny bromeliowatych (Bromeliaceae). Ananas jest byliną osiągającą 60-100 cm wysokości, o krótkiej i małorozgałęzionej łodydze. Liście ananasa są twarde, długie, ząbkowane i brzegiem kolczaste, zazwyczaj o spiczastym zakończeniu. Obecnie wyróżniono ok. 9 gatunków i 30 odmian rośliny.
Do najpopularniejszego i najbardziej rozpowszechnionego gatunku
należy ananas jadalny (Ananas comosus). Źródła
wskazują, że już po 1,5 roku od zasadzenia mogą z niego wyrosnąć
kwiatostany w kształcie szyszki (kolby), na której zakwitają małe,
gęsto umiejscowione, fioletowe kwiaty. Podczas dojrzewania owocu,
na jego szczycie pojawiają się niewielkie liście, które nadają mu
charakterystycznego wyglądu. Jadalna część owocu złożona jest z licznych jagód zrośniętych z mięsistą osią kwiatostanu i przysadkami kwiatowymi. Dojrzały owoc ananasa osiąga ok. 2-5 kg
wagi. Posiada strukturę silnie włóknistą, jest bardzo soczysty i aromatyczny. Kolor miąższu zależy od odmiany, rozpościera się od
barwy żółtej, przez pomarańczową, po odcienie czerwieni.
Ananas pochodzi z Ameryki Południowej, gdzie do dziś można go
spotkać w stanie naturalnym. Uprawiany jest w wielu miejscach
świata. W Europie uprawa ananasów możliwa jest tylko w warunkach
szklarniowych. W okresie międzywojennym ananas uprawiany był także w Polsce (w Łańcucie). W późniejszym czasie, kiedy umożliwiony był
import z krajów tropikalnych, uprawy szklarniowe powoli zanikały.
Obecnie do największych producentów należy zaliczyć m.in.: Hawaje,
Chiny, Malezję i Filipiny.
Źródła wskazują, że w miejscu pochodzenia ananasy nazywano „nana”, co w języku karaibskim znaczy: zapach, aromat, perfumy. W późniejszych czasach Fernandez de Oviedo (jeden z odkrywców Ameryki), autor książki „Historia Indian”, zmienił nazwę owocu z „nana” na „ana-ana”, co oznacza „zapach-zapachów”. Autor wspomniał także, że smak owocu przypomina połączenie poziomki, melona, maliny i jabłka. Ananas powstał z nazwy ana-ana i zyskał uznanie w nieomal wszystkich językach świata. Wyjątek stanowi język angielski „pinrapple” (pine - sosna; usychać, apple - jabłko) i język hiszpański „pina de america”.
Owoce ananasa z uwagi na swój smak, aromat oraz zawarte w nich
składniki odżywcze i witaminy, mają wszechstronne zastosowanie.
Stosuje się je m.in. w gastronomii, lecznictwie i w galanterii
kosmetycznej. Owoce mają orzeźwiający, przyjemny smak i zapach.
Dojrzałe owoce zawierają kwasy organiczne, cukry, enzymy
proteolityczne (tzw. bromeliny), prowitaminę A, witaminę C i witaminy z grupy B.
Ananas spożywany jest na surowo, jak również e w postaci
przetworów tj.: soki, kompoty, dżemy, konfitury. Używany jest w postaci zakonserwowanej i surowej. Znajduje zastosowanie w deserach, sałatkach, coraz częściej dodawany przy produkcji wina.
Liście ananasa wykorzystywane są do produkcji pina, które swoim
wyglądem przypomina jedwab.
Ananas znany i wykorzystywany był w lecznictwie od wieków, szczególnie przy chorobach gorączkowych. Przypisywano mu właściwości moczopędne i stosowano jako lek przeciwrobaczy. W Indiach po dziś dzień sok z liści ananasów stosowany jest jako lek przeciwpasożytniczy, m.in. przewodu pokarmowego. Mangan zawarty w owocach ananasa odpowiedzialny jest za prawidłowy rozwój ludzkich komórek. Spożywanie świeżych ananasów łagodzi objawy niestrawności i zgagę. Owoce ananasów, jak i ich przetwory, stosowane są pomocniczo w chorobach dróg oddechowych, przewodu pokarmowego i chorób reumatycznych.
Obecnie, ananas w dużej mierze ceniony jest w lecznictwie ze
względu na zawartość bromeliny. Bromelina (Bromelinum) jest
glikoproteiną ułatwiającą trawienie tłuszczów, białek i skrobi.
Stąd ananasy mają korzystny wpływ na wszystkie procesy trawienne,
wykazują działanie wspomagające czynność jelit i uzasadnione jest
stosowanie ich w dietach. Bromelina działa przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo, ułatwia przenikanie antybiotyków, jak również
rozszerza wydzielinę oskrzelową.
W przemyśle kosmetycznym zazwyczaj wykorzystywany jest miękki
wosk pozyskiwany z liści i owoców ananasa. Stosowany jest przy
produkcji m.in.: kremów przeciwko cellulitowi, kremów
spowalniających efekty starzenia się skóry, kosmetyków łagodzących
skutki opalania i wybielających przebarwienia skóry. Ananas i produkty z niego uzyskiwane regenerują komórki i odbudowują splot
kolagenowy. Intensywność zapachu ananas zawdzięcza zawartości estru
metylowego kwasu masłowego i bardzo często wykorzystywany jest jako
ekstrakt zapachowy przy produkcji balsamów i perfum.