Dąb (Quercuc) jest rodzajem długowiecznych, liściastych drzew, rzadziej krzewów, pochodzących z rodziny bukowatych (fagaceae). Dęby są potężnie zbudowane, osiągają wysokość do 40 m, średnica pnia może osiągać nawet do 3 m, mówi się, że są to najgrubsze polskie drzewa. Kora dębów jest gruba i posiada głębokie pęknięcia, jej kolor uzależniony jest od gatunku, przeważnie przybiera barwę ciemnoszarą do brunatnoszarej. Wyjątkiem jest dąb czerwony, którego kora jest koloru srebrzysto-popielatego i posiada gładką strukturę. Liście dębu są klapowate lub ząbkowane, choć u niektórych gatunków zdarzają się prawie całobrzegie. Większość gatunków dębu posiada liście sezonowe (opadające na zimę), ale bywają również gatunki zimozielone m.in: dąb korkowy, dąb ostrolistny. Kwiaty są rozdzielnopłciowe, wiatropylne, rozmieszczone jednopiennie i zazwyczaj zebrane w kłosowate kwiatostany. Owocem dębu są owalne lub pękate orzechy, tzw. żołędzie, które osadzone są w zdrewniałych, półokrągłych miseczkach.
Dąb liczy ok. 600 gatunków, wśród których trzy występują w Polsce:
- Dąb szypułkowy (Quercuc robur) - jest najpopularniejszym i najbardziej rozpowszechnionym polskim gatunkiem.
- Dąb bezszypułkowy (Quercuc petraea) - najczęściej występuje na terenach nizinnych.
- Dąb omszony (Quercuc pubescens) - bardzo rzadki,
podlegający ścisłej ochronie.
Dęby w większości występują na półkuli północnej, w tym głównie w jej strefie umiarkowanej. Rzadziej zasiedlają górskie rejony stref subtropikalnych. Najwięcej dębów występuje w Europie i Azji.
Od pradawnych czasów dąb uważany był za drzewo święte, które posiadało szczególną moc. W starożytności był świętym drzewem druidów, greckiego Zeusa i rzymskiego Jowisza. W średniowieczu żołędzie i liście dębu symbolizowały siłę i szlachetność, stąd były częstym motywem herbowym.
Dęby, za sprawą okazałej sylwetki, stanowią ważny czynnik kształtujący krajobraz. Nasadzane są jako drzewa pomnikowe, alejowe i parkowe. Dzięki swojej długowieczności są one ważnymi drzewami leśnymi, stanowiącymi „trzon” drzewostanów. Są najliczniejszym rodzajem drzew na liście polskich pomników przyrody. Owoce dębowe, tzw. żołędzie, są ważnym pożywieniem dla wielu leśnych zwierząt.
Przemysłowe zastosowanie przemysłowe mają drewno i kora dębowa. Drewno dębowe jest ciężkie, twarde i mocne, po długim moczeniu staje się jeszcze wytrzymalsze (tzw. czarny dąb, polski heban). Wykorzystuje się je w przemyśle meblowym i budownictwie.
Wyciągi z dębów znajdują się w wielu kosmetykach, m.in: preparatach do higieny intymnej, szamponach, odżywkach, maskach do pielęgnowania włosów przetłuszczających się, kosmetyków dla cery tłustej i trądzikowej. Ekstrakty z dębu są jednym z naturalnych składników farb do włosów i szamponów koloryzujących (mieszanki, np. z henną, kurkumą, cynamonem, korą kasztanowca, korą i łupiną orzecha włoskiego). Kora dębowa zawiera flobafeny, flawonoid kwercetynę, alkohol cykliczny cukrowy - kwercytol, kwasy fenolowe oraz garbniki. Płukanki i wywary z kory posiadają właściwości przeciwzapalne i ściągające. Stosowane są przy stanach zapalnych jamy ustnej, dziąseł, infekcjach bakteryjnych, łojotoku, stanach zapalnych skóry, oraz stanach zapalnych narządów płciowych i odbytu. Młoda kora i liście zawierają fitoncydy, które hamują rozwój grzybów, bakterii i wirusów.
Charakterystyczny, dostojny dębowy aromat wykorzystywany jest w przemyśle perfumeryjnym i spożywczym. W perfumach występuje zazwyczaj w bazie zapachu. Branża alkoholowa wykorzystuje dębowe beczki do dojrzewania wysokogatunkowych alkoholi, w szczególności whisky i wina, które w procesie przejmują do bukietu część woni drewna.