Heliotrop (Heliotropium) jest rodzajem roślin wieloletnich należących do rodziny ogórecznikowatych, zwanych także szorstkolistnych (Boraginaceae Juss). Nazwa „heliotropium”, pochodząca z łaciny, oznacza roślinę podążającą za słońcem (helios - słońce, tropos - podążający). Istnieje ok. 250-300 gatunków tej rośliny.
Heliotrop zazwyczaj nie przekracza 50 cm wysokości, lecz znane są dziko rosnące gatunki, które mierzą ponad 100 cm. Roślina posiada drobne kwiaty, które rosną w dużych, gęstych baldachach. Najczęściej występują w kolorze niebiesko-fioletowym, głębokofioletowym, niebieskim, rzadziej w kolorze białym czy żółtym. Kwitnienie rośliny przypada na lipiec i trwa aż do nadejścia mrozów. Liście rośliny obracają się w kierunku padania promieni słonecznych. Są szorstko owłosione i pomarszczone, przybierają kształt jajowato-lancetowaty. Roślina wrażliwa jest na niskie temperatury, dlatego też konieczne jest zimowe przechowywanie w pomieszczeniu i utrzymywanie temperatury ok. 10°C.
Popularnym i najbardziej wartościowym gatunkiem rośliny jest Heliotrop peruwiański (Heliotropium arborescens). Zwany jest także heliotropem wonnym. Przybiera formę krzaczastą o wzniesionych i wyprostowanych pędach. Charakteryzuje się dość silnym zapachem przypominającym aromat wanilii i marcepanu. Gatunek ten posiada liczne odmiany, które różnią się m.in. rozmiarem i barwą kwiatów. Najczęściej uprawianymi odmianami heliotropu peruwiańskiego są:
-
Black Beauty - odmiana o kwiatach w kolorze ciemnofioletowym.
-
Gatton Park - ma słodko pachnące kwiaty o barwie fioletowej.
- Princess Marina - posiada kwiaty o intensywnie purpurowej barwie, liście mają kolor fioletowo-zielony.
- White Chatsworth - posiada mocno pachnące kwiaty w kolorze błękitnym.
- Lady - odmiana ta charakteryzuję się białymi kwiatami z fioletowym nalotem, które w pąku mogą mieć kolor różowy.
- Iowa – gatunek o purpurowych kwiatach i ciemnozielonych liściach z niebieskim odcieniem.
- Pacific – wyróżnia się kwiatami o wyraziście ciemnoniebieskim kolorze.
Z uwagi na dużą ilość gatunków i odmian, heliotrop jest rozpowszechniony prawie na całym świecie. Źródła wskazują, że heliotrop peruwiański pochodzi z Ameryki Południowej (z Peru i Ekwadoru). Największe uprawy rośliny znajdują się w Europie, Azji i północnej Afryce.
Heliotrop uprawiany jest głównie ze względu na walory dekoracyjne i jego silną woń. Znakomicie nadaje się do uprawy doniczkowej na balkonie i tarasie, a także na rabatach w ogrodzie. Heliotrop peruwiański znajduje zastosowanie również w przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym. Z kwiatów rośliny pozyskiwany jest olejek eteryczny, zwany olejkiem heliotropowym. Zapach olejku określany jest jako pudrowy, słodki, waniliowo-marcepanowy. Olejek heliotropowy używany jest m.in. przy produkcji perfum czy aromatyzowaniu kosmetyków. Posiada właściwości nawilżające i zmiękczające naskórek.