Imbir (Zingiber) jest rodzajem wieloletnich roślin należących do rodziny imbirowatych (Zingiberaceae). Imbir osiąga ok. 1-2 m wysokości. Posiada grube i mięsiste kłącze, które tworzy bulwiaste odcinki. Kwiaty imbiru najczęściej posiadają barwę zielono-żółtą z fioletową, bladożółtą lub czerwoną warżką, w zależności od odmiany. Kwiaty zazwyczaj zebrane są w kłosowe kwiatostany. Liście są długie i lancetowate. Typowymi gatunkami imbiru są:
- imbir lekarski (Zingiber officinale),
- imbir żółty, zwany także imbirem czerwonym (Zingiber montanum).
Imbir bengalski (Zingiber rubens) jest odmianą imbiru lekarskiego. Charakteryzuje się dekoracyjnymi kwiatami, które kształtem przypominają kwiaty storczyków.
Dokładne pochodzenie imbiru nie jest znane. Przypuszcza się, że
wywodzi się z Chin. Imbir jest rośliną uprawną, która nie występuje w stanie naturalnym. Obecnie uprawiany jest w wielu rejonach
świata. Największe uprawy znajdują się w Azji, Australii i Afryce.
Imbir należy do roślin, które nadają się do uprawy w domowych
warunkach, jako roślina doniczkowa. Zalecane są miejsca wschodnie i zachodnie, by ograniczyć roślinie zbyt dużą ilość światła.
Najważniejszą częścią rośliny jest jej kłącze, potocznie
nazywane korzeniem imbiru. Kłącze zawiera mieszankę olejku
eterycznego, gorzkie żywice, tłuszcze, błonnik, składniki mineralne
oraz gingerol i gingainę. Z kłącza pozyskuje się przyprawę o takiej
samej nazwie - imbir. Przyprawa ma aromat żywicy i żółtą bądź
czarną barwę. Imbir dostępny jest w formie sproszkowanej i w całości. Spotykany jest także marynowany i kandyzowany. Na Dalekim
Wschodzie znany jest także imbir konserwowany (korzenie w zalewie z cukru).
Imbir znany był już tysiące lat temu w Chinach, później w Indiach, gdzie wykorzystywano jego lecznicze i kulinarne właściwości. Ceniony był jako lek łagodzący objawy ciężkich chorób. Z tego powodu został zaliczony do grona 120 roślin o „znaczeniu ministerialnym”. W średniowieczu uznawany był za lek zabezpieczający przed dżumą. Stosowano go również na schorzenia związane z układem pokarmowym. Chińczycy wykorzystywali imbir także w formie przyprawy, którą zaliczali do kulinarnych afrodyzjaków. Przyprawiali nim zarówno dania główne, jak i przystawki. Imbir dzięki właściwościom bakteriobójczym, w pewnym stopniu chronił potrawy przed zepsuciem.
Obecnie imbir jest przyprawą cieszącą się popularnością na
terenie całego świata, szczególnie w kuchni hinduskiej i chińskiej.
Stosowany jest do sporządzania dań słonych i słodkich, pieczywa,
mięs oraz sosów. Imbir dodawany jest także do herbaty, zimnych
napoi, piwa i wina.
Współczesne badania wykazały, że imbir posiada właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i rozgrzewające, dlatego stosowany jest w wielu dziedzinach. W lecznictwie najczęściej jest składnikiem leków przeciwreumatycznych, oraz środków łagodzących przeziębienia. Imbir stosowany jest także jako pomocny środek w leczeniu zaburzeń trawienia czy przewlekłego zapalenia jelit. Obniża poziom złego cholesterolu i przyczynia się do zwiększenia produkcji żółci. Posiada działanie wiatropędne. Stosowany jest również w walce z nudnościami i wzdęciami.
Imbir znajduje swoje zastosowanie także w przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym. Olejek eteryczny pozyskiwany jest z kłącza rośliny
metodą destylacji pary wodnej. Posiada żółto-zielony kolor, palący i lekko gorzki smak oraz drzewno-słodki, świeży aromat. Olejek
imbirowy ma właściwości rozgrzewające, nawilżające i wzmacniające.
Pomocny jest w bólach głowy i stanach napięcia, przypisuje się mu
działanie antydepresanta.
Pozyskiwane z imbiru olejki i oleożywice wykorzystywane są przy produkcji różnych produktów. Najczęściej są to preparaty wyszczuplająco-modelujące i ujędrniające. Ekstrakty z imbiru przyspieszają spalanie tłuszczu, pomocne są w walce z cellulitem. Ponadto zapobiegają wypadaniu włosów, działają wzmacniająco na cebulki włosowe. W perfumerii olejek imbirowy wykorzystywany jest do uzyskiwania nut korzenno-orientalnych. Zapach imbirowy jest bazą wielu perfum, często towarzyszy innym przyprawom, gdzie dodaje fantazji i „mocy” współczesnym kompozycjom.