Mięta (Mentha) jest rodzajem wieloletnich roślin należącym do rodziny jasnotowatych, wargowatych (Lamiaceae). Ta kłączowa roślina posiada gładkie, czterokanciaste, silnie ulistnione, wyprostowane i rozgałęzione łodygi, które osiągają nawet 1 m wysokości. Łodygi płożące się, nazywane rozłogami, posiadają zdolność do ukorzeniania się, z tego powodu wykorzystywane są do produkcji rozsady. Krótkoogonkowe liście mięty rosną pojedynczo i naprzeciwlegle, mają zaostrzony, jajowaty kształt z obrzeżem pikowanym. Znajdujące się w kącikach liści kwiaty zebrane w nibyokółki, tworzą kłosy szczytowe, są drobne i posiadają barwę fioletową, liliową, białą lub różową. Okres kwitnienia przypada latem, na przełomie czerwca i lipca.
Znanych jest ponad 40 dziko rosnących gatunków mięty.
Najczęściej występujące gatunki to m.in.:
- Mieta pieprzowa (Mentha piperita) - nazywana
również miętą lekarską. Jest najpopularniejszym gatunkiem,
powstałym w wyniki skrzyżowania mięty nawodnej z miętą kłosową
(zieloną). Gatunek ten posiada wysokie, czerwone łodygi oraz owalne i ząbkowate liście o ostrym zakończeniu. Osiąga wysokość ok. 50 -
70 cm. Kwiaty w kolorze różowofioletowym zebrane są w wierzchołkowate, cylindryczne kwiatostany. Posiada liczne odmiany
np.: cytrynowa, logee.
- Mięta nawodna (Mentha aquatica) - liście tej mięty są ogonkowe oraz posiadają jajowatolancetowaty kształt. Osiąga wysokości ok. 20 - 140 cm. Kwiaty zebrane są w kwiatostan główkowaty, o kielichu rurkowatym. Przeważnie porasta brzegi wód, lubi stanowiska wilgotne.
- Mięta zielona (Mentha spicata) - nazywana również
miętą kłosową. Posiada liście lancetowate z bardzo wyraźnym
piłkowatym brzegiem, które po roztarciu wydzielają silny
cząbrowo-jabłkowy zapach. Kwiaty tego gatunku posiadają barwę
purpurowokarmazynową i zebrane są w walcowate kłosy.
- Mięta długolistna (Mentha longifolia) - gatunek ten posiada lancetowate, ząbkowane i szaro owłosione liście. Osiąga wysokość ok. 30 - 90 cm. Kwiaty posiadają barwę różową lub czerwonoliliową, zebrane są w gęsty kwiatostan o kształcie walcowatym. Pachnie dość słabo w stosunku do pozostałych gatunków.
- Mięta polna (Mentha arvensis) - gatunek ten
posiada owłosioną, pojedynczą lub rozgałęzioną łodygę. Osiąga
wysokość ok. 10 - 45 cm. Wyraźnie ogonkowe liście z 2 - 6 parami
nerwów bocznych, są piłkowane o jajowatym kształcie. Kwiaty
posiadają barwę fioletową, zebrane są w nibyokółka.
Największe obszary porastające przez mięte znajdują się w strefie umiarkowanej półkuli północnej, występuje również w Australii oraz Tasmanii. Najczęściej hodowaną miętą jest mięta
pieprzowa, która powstała w Anglii. Obecnie mięta pieprzowa
uprawiana jest w wielu krajach np.: Polsce, Francji, Włoszech,
Wielkiej Brytanii, Rosji i USA. Można ją uprawiać jako zioło
doniczkowe.
Mięta znana była już w starożytności, z źródeł wynika że wówczas była symbolem serdeczności. Uczniowie rzymskich filozofów nosili na głowach wieńce wykonane z mięty, według Pliniusza miało to pobudzać komórki mózgowe. Rzymianie mięty używali również jako przyprawy do sosów i win. Później hodowana była przez mnichów w przyklasztornych ogródkach ziołowych. Benedyktyni, którzy udzielali się muzykalnie popijali herbatę zawierająca mięte, bo wierzyli, że nadaje ona czystość i brzmienie głosowi. Z wierzeń ludowych wynika, że napar mięty jest w stanie odgonić złe myśli, a włożona do łóżka w jedwabiu gałązka mięty, związana na supełki, miała zapewnić wierność małżeńską.
Obecnie wykorzystywana jest na całym świecie jako roślina
przyprawowa. Mięta ma szerokie zastosowanie w kuchni. Liście
różnych odmian mięty zaparza się jako smaczną i orzeźwiającą
herbatkę. Świeże lub suszone liście mięty pieprzowej szczególnie
popularne są w kuchni angielskiej (do sosów), amerykańskiej (do
serów i sałatek), hiszpańskiej i arabskiej. Mięta posiada przyjemny
aromat i pikantny smak. Najczęściej przyprawianymi potrawami są:
pieczenie, baranina, jagnięcina, kurczak oraz duszone warzywa,
często dodawana jest również do past z białego sera. Podobnie jak
inne przyprawy, należy dodawać ją pod koniec smażenia lub duszenia.
Mięta jest również doskonałym dekoratorem sałatek i deserów.
Mięta posiada również bardzo szerokie zastosowanie w przemyśle
leczniczym i kosmetycznym, szczególnie ceniona przez miłośników
terapii ziołowej. Ta roślina zielarska pomaga na migrenę, nerwobóle
oraz bezsenność. Napar z mięty pobudza trawienie, a także zwiększa
wydzielanie żółci, przez co pozytywnie wpływa na pracę żołądka.
Odwar z mięty leczy popękaną skórę rąk, dodany do kąpieli wzmacnia i orzeźwia. Ponadto mięta wykazuje właściwości uspokajające,
napotne i przeciwbiegunkowe, ma działanie relaksujące i odstresowujące, niweluje zmęczenie oraz poprawia nastrój.
Przypisuje się jej również działanie rozkurczające. Wykorzystywana
jest w dermatologii i kosmetyce, w produkcji maseczek, peelingów,
kremów, które przynoszą ulgę w stanach zapalnych skóry. Używana w produkcji past do zębów i płynów do jamy ustnej ma działanie
odświeżające, jak i również bakteriobójcze.
Olejek miętowy (oleum menthae piperitae) pozyskiwany jest z mięty pieprzowej poprzez destylację z parą wodną. Wykorzystywany jest do inhalacji w chorobach układu oddechowego, udrażnia zapchany nos i przeczyszcza zatoki, zmniejsza przekrwienie błon śluzowych, łagodzi również objawy przeziębienia i grypy. Ma działanie przeciwwymiotne i pomocny jest przy kolce nerkowej. Leczy migreny i bóle reumatyczne. Mocny zapach olejku miętowego odstrasza owady i gryzonie. Olejek wykorzystywany jest również do aromatyzowania tytoniu.
Warto wspomnieć, że mięta jest również efektowną rośliną, którą można wykorzystywać dekoracyjnie w ogrodach. Liczne odmiany mięty wskazują na różnorodność ubarwień kwiatów i liści. Niektóre odmiany mięty odporne są na deptanie, stąd na zachodzie bardzo modne są ziołowe trawniki.