Rozmaryn (Rosmarinus) jest rodzajem wieloletnich roślin z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Rozmaryn jest wiecznie zieloną rośliną, osiągającą nawet do 2 m wysokości w stanie naturalnym. Uprawiane przeważnie osiągają ok. 0,5 - 1 m. Łodyga rośliny posiada liczne gałęzie, które wznoszą się ku górze. Rozmaryn posiada małe (ok. 4 cm długości) skórzaste liście, w kształcie przypominające kolce iglaków o barwie zielono-oliwkowym. Liście dość gęsto porastają gałązki rośliny. Okres kwitnienia przypada na okres maja i trwa do lipca. Pojawiające się kwiaty przy rozgałęzieniach liści, mają drobną budowę i posiadają niebieską, lekko fioletową bądź różową barwę. Źródła wskazują na istnienie do 12 gatunków tej rośliny. Najpopularniejszą odmianą jest Albiflorus.
Rozmaryn pochodzi z rejonów Morza Śródziemnego, jak i większość
roślin z rodziny wargowatych. W stanie naturalnym występuje również w Europie. Największe uprawy znajdują się w USA, Meksyku, Hiszpanii i Francji. W Polsce spotykany jest przede wszystkim w doniczkach i ogródkach.
Rozmaryn jest rośliną znaną już w czasach starożytnych.
Egipcjanie i Grecy stosowali ją w celach poprawy pamięci i zwiększenia koncentracji. Wykorzystywali go również jako składnik
kadzideł używanych przy obrzędach religijnych. W Europie Środkowej
najprawdopodobniej pojawił się w III w., dzięki legionom rzymskim,
za sprawą wypraw wojennych.
Rozmaryn od wieków stosowany był w medycynie ludowej.
Współcześnie jest cenioną przyprawą i ziołem, które z powodzeniem
używane jest w lecznictwie, kosmetyce i kulinariach. Jest rośliną
niewskazaną dla kobiet w ciąży, ponieważ może być szkodliwy,
dlatego panie spodziewające się dziecka powinny go unikać.
Rozmaryn ma korzenny, aromatyczny zapach, przypominający kamforę. Posiada słodko-gorzkawy, interesujący smak. Przyprawą są świeże lub suszone, całe lub drobno skrojone liście oraz kwiaty. Roślina ta jest wykorzystywana jako przyprawa do mięs, ryb, pizzy, makaronów i sałatek. Rozmaryn idealnie dopełnia walory smakowe jagnięciny, wieprzowiny, cielęciny, mięsa królika, kaczek, potraw z jajek. Właściwości rozmarynu powodują, że jest wykorzystywany do marynat octowych i do oliwy z oliwek, dzięki czemu stają się bardzo aromatyczne. Najbardziej rozpowszechniony w kuchni włoskiej, francuskiej i hiszpańskiej.
Rozmaryn posiada dużą ilość substancji aktywnych m.in.
rozmarcyny, olejków lotnych, kwasu rozmarynowego, flawonoidów,
garbników, diterpenów, dzięki którym posiada ogromne właściwości
zdrowotne i lecznicze. Poprzez zawartość dużej ilości
przeciwutleniaczy, uważanych za niezbędne dla zdrowia i utrzymanie
młodości cieszy się ogromnym powodzeniem. Udowodniono, że ma
doskonały wpływ na wzrok i chroni przed zwyrodnieniem plamki żółtej
(nieleczona kończy się ślepotą). Wykazuje działanie pobudzające i przeciwbólowe. Potwierdzono jego działanie przeciwreumatyczne i wzmacniające. Rozmaryn polecany jest osobom cierpiącym na kłopoty
trawienne, łagodzi wzdęcia oraz reguluje pracę jelit. Chroni nerki,
serce i dba o nasze zdrowie psychiczne, posiada właściwości
łagodzące stres.
W ziołolecznictwie wykorzystywana jest cała nadziemna część
rośliny. Suszone liście służą do sporządzania naparów o działaniu
moczopędnym, przeciwbakteryjnym i regulującym trawienie. Napary
stosowane są także w bólach reumatycznych i kośćcowych. Kompresy z odwarów rozmarynu pomagają również zniwelować ból towarzyszący
m.in. zwichnięciom. Herbata z rozmarynu polecana jest przy
niektórych chorobach, takich jak kamica nerkowa, ale również osobom w czasie przeziębienia, bądź grypy w celach rozgrzewających i działaniu przeciwzapalnym.
Rozmaryn posiada szerokie zastosowanie w kosmetyce. Jest jednym z ważnych składników zawartych w m.in.: odżywkach przyspieszających
regenerację włosów, balsamach, kremach, lotionach, opóźniających
starzenie się skóry i łagodzących jej podrażnienia.
Rozmaryn jest silnym przeciwutleniaczem przez co wykazuje działanie odmładzające, gdyż zapobiega uszkodzeniu komórek przez wolne rodniki. Dzięki działaniu pobudzającym krążenie krwi, stosowany w postaci kremu, olejku, czy balsamu pomaga zredukować cellulit. Wskazany dla osób borykających się z rozstępami. Kąpiel z dodatkiem tej rośliny poprawia samopoczucie oraz łagodzi uczucie zmęczenia.
Olejek z rozmarynu stosowany jest w kąpielach, masażach oraz aromaterapii. Polecany zwłaszcza dla cer tłustych z rozszerzonymi porami. Posiada działanie rozjaśniające blizny. Działa pobudzająco i łagodzi stany depresyjne. Poprzez zawartość kamfory nie należy spożywać go doustnie, ponieważ może spowodować zaburzenie trawienne, epilepsję, uszkodzenie nerek.